Voor en door inwoners

Zo begon het
Loop je ergens tegenaan, heb je hulp nodig? Dan zoek je eerst zelf naar een oplossing. Je bent zelf verantwoordelijk. Je vraagt in je eigen kring (familie, buren, vrienden) om advies of ondersteuning. Ook kun je besluiten hulp te zoeken in bijvoorbeeld kerkelijke kring of bij vrijwilligersorganisaties in de wijk.

Soms is dat niet voldoende en is er echt professionele hulp nodig. Afhankelijk van je vraag kun je je melden bij bijvoorbeeld school, je huisarts, het consultatiebureau, het zorgloket, Het Plein, de ouderenadviseur, de woningbouwcorporatie, zorgorganisaties, enzovoorts. Voor makkelijke vragen een prima oplossing. Maar wat als je vraag meerdere vakgebieden, bijvoorbeeld wonen en zorg, raakt en niet eenvoudigweg door één professional kan worden opgelost? Wie bepaalt samen met jou welke professionals je nodig hebt? En wie houdt de regie?

De aanpak
In het kader van het project ‘Burgers voor burgers’ zijn in de gemeente Lochem twee gebiedsteams in het leven geroepen:
- Gebiedsteam Gorssel: Almen, Eefde, Epse, Gorssel, Harfsen, Joppe, Kring van Dorth
- Gebiedsteam Lochem: Barchem, Laren, Lochem, Exel, Zwiep
Deze teams nemen complexe, meervoudige vragen in behandeling waar regievoering voor vereist is. Beide teams bestaan uit zo’n zeven mensen met basiskennis van zorg, welzijn, jeugdhulpverlening, wonen, gezondheid, werk en inkomen.

Het doel is niet om burgers hun probleem en de daarbij horende verantwoordelijkheid volledig uit handen te nemen. Het team staat naast de vraagsteller, helpt hem of haar op weg met als beoogd resultaat dat hij/zij het uiteindelijk zelfstandig redt. Is de vraag te complex om op eigen kracht of met ‘vrij toegankelijke hulp’ op te lossen, dan kan het gebiedsteam uiteraard langdurige en specialistische zorg inschakelen.

Zo ging het
“Het mooie aan Lochem is dat er heel veel bewonersinitiatieven zijn”, vertelt projectleider Jacqueline Gerritsen van de gemeente Lochem. “Een prachtig voorbeeld is BUUV.nu, een digitale marktplaats waarop vraag en aanbod binnen de gemeente kan worden gedeeld. Drie betrokken inwoners kwamen met dit idee bij de gemeentelijke contactfunctionaris. Ze hadden het gezien in de gemeente Haarlem en waren enthousiast. Als gemeente juichen we zulk soort initiatieven van harte toe en ondersteunen we graag inwoners bij het realiseren van hun ideeën. In eerste instantie vaak in de vorm van een adviesrol. Op verzoek van de gemeente werd Buuv door de initiatiefnemers vergeleken met soortgelijke systemen. Daarna hebben we hen aangeraden samenwerking te overwegen met de welzijnsorganisatie. En dat hebben ze ook gedaan.”

Invoering BUUV.nu
BUUV bleek het beste te passen bij de uitgangspunten van het burgerinitiatief. Het combineert een digitaal platform met een fysieke, menselijke component: de sociaal makelaars. De sociaal makelaar garandeert de betrouwbaarheid en de veiligheid, en ondersteunt de hulpvrager en de vrijwilliger om hun vraag en aanbod zo te formuleren dat de kans op een match het grootst is.

BUUV verbindt inwoners om gezamenlijk klussen op te pakken en activiteiten uit te voeren. Zoals de initiatiefnemers het verwoorden: “Het is een middel voor het behoud, verbreden en ondersteunen van de vitale en inclusieve Lochemse samenleving. Het is een groeiproces. Dit proces start met het meer dan vanzelfsprekend vinden dat iedereen iets kan vragen of aanbieden waarmee ze het leven voor zichzelf en anderen aangenamer maken.

”De initiatiefnemers willen graag dat het initiatief bij hen blijft. Daar zijn wij het van harte mee eens. Wanneer inwoners iets bedenken, is het natuurlijk fantastisch wanneer ze het daarna ook zelf met enthousiasme uitvoeren. Belangrijk is echter wel dat de continuïteit niet in het geding komt. Om maar een voorbeeld te noemen: je kunt een buurtmarktplaats als BUUV.nu niet uit de lucht halen wanneer de initiatiefnemers niet meer met elkaar verder willen.

Om zorg te dragen voor de continuïteit, hebben de initiatiefnemers van BUUV.nu de Stichting Welzijn Lochem gevraagd om de hosting, het beheer en de ondersteuning voor BUUV samen met hen uit te voeren. Het burgerinitiatief blijft eigenaar en opdrachtgever van de marktplaats. “Wij hebben vervolgens als gemeente de software en de ondersteuning door de Stichting Welzijn Lochem betaald en met hen concrete projectresultaten afgesproken. De software is inmiddels aangekocht en begin 2016 gaat BUUV.nu draaien.”

“Lochem is een bijzondere gemeente; er zijn opvallend veel bewonersinitiatieven. Dat is erg mooi en daar moet je als gemeente zeker iets mee doen. In het kader van Burgers voor burgers hebben we een aantal van deze initiatieven vorm kunnen geven. De initiatiefnemers zelf bleven daarbij regisseur. Wij als gemeente zorgden voor een ondersteunende rol op het gebied van bijvoorbeeld advies, financiering of facilitaire zaken.”
Projectleider Jacqueline Gerritsen van de gemeente Lochem

Gebiedsteams
De gebiedsteams zijn ontstaan uit een initiatief bedacht door een groep zorgaanbieders. “Deze zorgaanbieders wilden beter samenwerken. Hulpverlening dusdanig inzetten, dat er sprake is van snellere en effectievere zorg in het betreffende gebied; dat was de doelstelling. Hiervoor werden twee gebiedsteams en één kwartiermaker aangesteld.

Van alle deelnemende organisatie zit één afgevaardigde in het gebiedsteam. “Zij hadden de wens om daadwerkelijk bij elkaar in één kantoor te zitten. Dit versterkt de onderlinge samenwerking. Wij als gemeente hebben dit gefaciliteerd door de techniek (telefoon, computers en dergelijke) te regelen. De deelnemende organisaties hebben hieraan meebetaald en bevestigden daarmee ook hun geloof in de samenwerking.”

De gebiedsteams zijn in de luwte gestart. “We wilden eerst de tijd nemen om daadwerkelijk een team te vormen en de rollen duidelijk te verdelen. Daar zijn we in februari 2015 mee begonnen. Ondanks dat de teams nog niet zichtbaar waren, was er al volop reuring. Zo belden de eerste huisartsen al op met concrete vragen. Vlak voor de zomer is een persbericht verstuurd en na de vakantie is een campagne gestart om de gebiedsteams te promoten.” Er is een aantal leuke successen behaald in de informele sfeer. Zo is een oppasoma gevonden voor een vierjarige kindje dat zijn eigen, inmiddels overleden, oma erg miste.

Hoe nu verder
BUUV loopt door. Stichting Welzijn Lochem (SWL) heeft BUUV een plek gegeven binnen de vrijwilligerscentrale. Ook met de gebiedsteams wordt doorgegaan. “Teruggaan naar de oude situatie is geen optie.”

Initiatiefnemer: Gemeente Lochem
Partners: Inwoners, Stichting Welzijn Lochem, Sensire, MEE Oost-Gelderland, Sutfene, IJsseldal Wonen, Viverion, scholen, het Zorgloket, CJG, Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé
Projectleider: Jacqueline Gerritsen (gemeente Lochem)
Projectperiode: 2014-2015

De subsidie vanuit het programma Sociale Kracht heeft bijgedragen aan:
Het programma Sociale Kracht bood de mogelijkheid om het project uitgebreider aan te pakken. Hiermee werd de betrokkenheid van meer partners mogelijk en kon sterker worden ingezet op de verbinding met inwoners.

Tips voor andere gemeenten
1. Zorg voor borging en continuïteit.
2. Wees alert op de rol die je hebt als gemeente. Door te faciliteren en ondersteunen kun je bijdragen aan de uitvoering van prachtige initiatieven vanuit de inwoners van je gemeente.
3. Mensen hebben veel kennis en ervaring. Vertrouw op ze. Wijs ze de weg, maar geef ze tegelijk ook de ruimte.