Een betere kwaliteit van leven tegen mindere kosten

Zo begon het
Extramuralisering is de beweging om mensen die normaal in instellingen terecht zouden komen (zoveel mogelijk) in de maatschappij deel te laten nemen.

“Vroeger werden mensen vrij snel in instellingen geplaatst”, geeft projectcoördinator Joep Peters van de gemeente Apeldoorn aan. “Tegenwoordig wonen deze mensen steeds vaker in gewone woningen.”

Die ontwikkeling is al enkele jaren aan de gang. Door de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) is dit wel in een stroomversnelling terechtgekomen. De verzorgingsmaatschappij verandert in snel tempo naar een participatiemaatschappij. “De doelstelling is mensen zo ‘gewoon’ mogelijk te laten wonen en daarbij gebruik te maken van ambulante (thuis) begeleiding. Daarmee bied je in de basis hetzelfde als bij intramurale zorg. Met als verschil dat de kwaliteit van leven niet slechter is, aangezien ze midden in de maatschappij blijven wonen, en het minder kosten met zich meebrengt. Deze mensen voelen zich hierdoor weer een normaal mens in plaats van een cliënt.”

De aanpak
Tot de doelgroep die valt onder extramuralisering in de regio Apeldoorn behoren honderden mensen. Hiermee gaat een bedrag gepaard van tientallen miljoenen euro’s. “Dat geeft het belang ervan wel aan. Daarnaast moeten we heel zorgvuldig werken, want we hebben te maken met kwetsbare mensen.”

“De gemeente Apeldoorn werd aangesteld als kartrekker van dit project. De omliggende gemeenten Voorst, Brummen, Epe werden hierin meegenomen. In Apeldoorn hadden we al de maatschappelijke opvang van het Rijk toebedeeld gekregen. Dit houdt in dat we de verslavingszorg en dak- en thuislozenopvang voor de regio organiseren. Het project Extramuralisering sloot hier mooi bij aan.”

Duidelijke rolverdeling
“Je leest het wel eens in de krant: een woningbouwcorporatie die te maken heeft met verwarde personen en niet weet hoe ze daarmee moeten omgaan”, vertelt Joep. “Een gevolg van extramuralisering. Maar wanneer je het in de basis goed hebt geregeld, hoeft dit niet vaak voor te komen. Corporaties en gemeenten hebben afspraken gemaakt over wie wat doet bij de huisvesting van deze mensen.”

Zo ging het
De extramuralisering leidt tot een ander zorglandschap. Met het zorglandschap wordt bedoeld dat alle betrokken partijen (gemeenten, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en corporaties) duidelijkheid creëren over hun nieuwe rol en invulling ervan vanaf 2015.

Dankzij de subsidie vanuit het programma Sociale Kracht kon in 2014 en 2015 het Trimbos-instituut worden ingehuurd. Zij deden een eerste aanzet voor het nieuwe zorglandschap en vervulden hiermee een katalyserende rol. “Ze hielden gesprekken met medewerkers van de gemeente, corporaties en zorginstellingen. Deze gesprekken werden samengevat in een rapportage. Deze informatie is heel waardevol en diende als basis voor het vaststellen van het uiteindelijke plan van aanpak.”

“We hebben heel mooie stappen gezet en zijn klaar om de extramuralisering in de praktijk verder vorm te geven. 2016 is een spannend jaar, want het overgangsrecht van de Wmo is dan voor een groot deel afgelopen. Dan gaan we onze plannen uitvoeren. Net als alle andere gemeenten, want iedereen moest als gevolg van de nieuwe Wmo aan de slag. 2016 wordt ook het jaar waarin we van elkaar gaan leren. Wat gaat er goed, wat doen andere gemeenten beter. Ik kijk ernaar uit!”
Projectcoördinator Joep Peters van de gemeente Apeldoorn

Deze aanpak werd door de gemeenten en de betrokken corporaties en zorginstellingen gezamenlijk ontwikkeld. “De aanpak is heel concreet. De praktische vertaalslag is daardoor heel makkelijk te maken. Het omvat zaken als: hoeveel woningen heb je per jaar nodig, wat voor zorgpakket moet je aanbieden, wat zijn de tarieven, wat is de rolverdeling, enzovoorts.”

Hoe nu verder
In 2014 is de rapportage opgesteld en in 2015 is het plan van aanpak ontwikkeld. 2016 wordt het jaar waarin de uitvoering gaat plaatsvinden. Joep benadrukt dat het gemaakte plan geen gegoten beton is. “Het zorglandschap is nieuw en nog niet uitontwikkeld. Iedereen is zoekend naar de beste mix. Dat geldt voor ons, maar ook voor andere gemeenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars.”

“We waren verplicht een onderdeel van de extramuralisering, beschermd wonen, in 2015 geregeld te hebben. Dat hebben we gedaan. Nu kunnen we het in de praktijk brengen en bij andere regio’s kijken. Wat gaat er bij ons nog niet helemaal goed, hoe hebben zij het geregeld, wat kunnen we eventueel overnemen? Uiteraard is bij elke gemeente de cultuur anders. Eén-op-één plannen overnemen, dat lukt daarom niet. Maar aspecten ervan, dat kan zeker!”

 
Initiatiefnemer: Gemeente Apeldoorn
Partners: Gemeenten Voorst, Brummen en Epe, woningcorporaties, Achmea, Menzis, GGNet, IrisZorg, Riwis, Tactus, Leger des Heils
Projectleiders: Vincent Thunnissen en André Zents (beiden gemeente Apeldoorn)
Projectcoördinator: Joep Peters (gemeente Apeldoorn)
Projectperiode: 2014-2015

 
De subsidie vanuit het programma Sociale Kracht heeft bijgedragen aan:
“Dankzij de subsidie konden we een vliegende start maken door Trimbos in te schakelen. Zij hebben echt een belangrijke rol gehad in het project, als katalysator van de plannen. Hun rapportage heeft de basis gelegd voor een concreet plan van aanpak.”

Tips voor andere gemeenten
1. Blijf met elkaar in gesprek en durf plannen aan te passen wanneer het in de praktijk toch niet blijkt te werken.